Mijn zoon komt mee in het melkveebedrijf en we willen graag overstappen naar driemaal daags melken. Waar mogen we ons aan verwachten en zijn er bepaalde aandachtspunten?
De melkfrequentie verhogen resulteert gemiddeld in een aanzienlijke productiestijging per koe. Dit verbetert de productiviteit per koeplaats zonder grote bijkomende investeringen. Toch zal overstappen van tweemaal naar driemaal daags melken gepaard gaan met een stijging van heel wat rechtstreekse, maar ook onrechtstreeks kosten. Een goed inzicht in je huidige kostenstructuur laat toe de impact van de overstap zo correct mogelijk in te schatten.
Meer, maar dunnere melk
De stijging in melkproductie per koe na overgang van tweemaal naar driemaal daags melken bedraagt gemiddeld 3,5 kg/dag, ongeacht het niveau van de totale dagproductie (spreiding 3,1 – 3,9 kg/dag). Bij eerstekalfskoeien is het effect doorgaans groter dan koeien in latere pariteit. De hogere productie gaat gepaard met een daling van de gehaltes, maar de totale geproduceerde hoeveelheid vet en eiwit neemt wel toe. Op een individueel bedrijf kunnen de wijzigingen in melkproductie en gehaltes uiteraard afwijken van deze gemiddelden.2, 3, 4, 7, 8, 9
Andere gevolgen
Als koeien meer melk geven zullen ze meer voeder moeten opnemen, moet het rantsoen rijker zijn of zullen ze hun lichaamsreserves sneller aanspreken. Bij een overgang van tweemaal naar driemaal daags melken moet het rantsoen dus aangepast worden. Een verhoogde melkfrequentie kan verder de vruchtbaarheid van de koe negatief beïnvloeden. Een langere tussenkalftijd of hoger inseminatiegetal kan hiervan het gevolg zijn. Het effect op vruchtbaarheid wordt evenwel niet in alle onderzoeken bevestigd. Er spelen dus wellicht andere factoren mee. Tot slot ligt het celgetal gemiddeld lager bij driemaal daags melken.5, 7, 8, 10
Financieel
De melkprijs zal dalen door lagere gehaltes, maar mogelijks ook stijgen door een grotere plaspremie. Ondanks mogelijks lagere gehaltes zal de totale opbrengst per koe in kg vet en eiwit gemiddeld hoger zijn door driemaal daags te melken. Daar staan evenwel enkele extra kosten tegenover. Ten eerste zal de voerkost stijgen doordat koeien meer opnemen of het rantsoen duurder wordt. De extra/laatste liters zullen in de praktijk immers in belangrijke mate uit een hogere krachtvoergift komen. Hoewel dit ook wat ruwvoer verdringt zal de totale rantsoenkost stijgen. Ook de kost voor het melken stijgt. Het gaat hierbij vooral om verbruik van elektriciteit, water, reinigings- en dipmiddelen. Ook onderhouds- en controlekosten stijgen.
Tot slot zal de hogere melkproductie per koe ook aanleiding geven tot een verhoogde mestafzet. Als de uitscheidingsnorm per koe stijgt met 8 à 10 kg N/jaar komt dit overeen met de extra afzet van ongeveer 2 ton drijfmest per koe. Afhankelijk van de bedrijfssituatie kan deze kost sterk oplopen.11
Arbeid
Na alle extra kosten blijft uiteindelijk nog een marge over om de arbeid te vergoeden nodig voor een extra melkbeurt. Hoeveel deze marge bedraagt hangt af van de eerder vermelde factoren. Als de extra arbeid ingevuld wordt met externe arbeid zal de kost hiervoor uiteraard eerst van de overblijvende marge gaan vóór er mogelijks iets voor de bedrijfsleider overschiet.
Rekenvoorbeeld
Volgend fictief rekenvoorbeeld geeft een inschatting van het potentieel van driemaal daags melken: Een jaarlijkse productiestijging van 9.000 liter/koe (vet 4,3 % en eiwit 3,6 %) naar 10.250 liter/koe (vet 4,2 % en eiwit 3,5 %) levert ongeveer 420 € extra melkopbrengst op (o.b.v. melkprijs Milcobel, maart 2024). Aan een voederkost van 0,22 €/100 liter gaat hiervan 275 € op aan voeder. Extra mestafzet in LAT kost zo’n 20 € en de andere variabele kosten voor o.a. het melken zo’n 25 €. Zo blijft ruwweg 100 € per koe over als compensatie voor arbeid. Melk je 150 koeien, dan komt dit dus op 15.000 €. Duurt een melkbeurt 2 uur in je eentje, dan heb je dus 20,5 € per uur verdiend. Voor externe arbeid blijft hiervan in deze situatie dus niet zo veel over.
Dit rekenvoorbeeld toont aan dat bij driemaal daags melken de marktsituatie en bedrijfsspecifieke omstandigheden bepalend zijn of en hoe interessant dit is op economisch vlak. Ook blijkt dat driemaal daags melken interessanter wordt naarmate je efficiënt melk produceert. Zowel op vlak van voer als van arbeid. En bovenal dat kennis van je eigen cijfers cruciaal is voor een goede inschatting.
Gerelateerd
- Vraag/Antwoord: Voor- en nadelen van een vaarzengroep
- Vraag/Antwoord: Duurmelken bij melkvee
- Vraag/Antwoord: Driekantige tepelvoering en kopbeluchting
- Vraag/Antwoord: Droogzetten in de praktijk
Bronnen:
1 Arbeid verpest voordeel driemaal daags melken. Melkvee 100 Plus. 2015
2 Influence of milking frequency on the productivity of dairy cows. C. R. Stockdale. Australian Journal of Experimental Agriculture 46(7) 965-974. 2006
3 Fixed Yield Responses to Increased Milking Frequency. Journal of Dairy Science Vol. 78. No. 5, 1995
4 Is three-times-a-day milking for you? Craig Thomas, Michigan State University Extension - June 23, 2011
5 Effect of Milking Frequency and Diet on Milk Production, Energy Balance, and Reproduction in Dairy Cows. J. Patton, D. A. Kenny, J. F. Mee, F. P. O’Mara, D. C. Wathes, M. Cook and J. J. Murphy. J. Dairy Sci. 89:1478–1487
6 Effect of milking frequency on the behavior and productivity of lactating dairy cows. K.D. Hart, B.W. McBride, T.F. Duffield, T.J. DeVries. Journal of Dairy Science Vol. 96 No. 11, 2013
7 Effects of Milking Frequency and Selection for Milk Yield on Productive Efficiency of Holstein Cows. M. A. BARNES, R. E. PEARSON, and A. J. LUKES-WILSON. Journal of Dairy Science Vol. 73. No.6. 1990
8 Influence of Milking Frequency on Productive and Reproductive Efficiencies of Dairy Cows. H. E. AMOS, TERRY KISER, and M. LOEWENSTEIN. Journal of Dairy Science Vol. 68, No. 3, 1985
9 Reducing milking frequency from thrice to twice daily in early lactation improves the metabolic status of high-yielding dairy cows with only minor effects on yields. U. Moallem, Kamer, A. Hod, L. Lifshitz, G. Kra, S. Jacoby, Y. Portnick, and M. Zachut. Journal of Dairy Science Vol. 102 No. 10, 2019
10 Effect of Milking Frequency on DHI Performance Measures. J. W. Smith, L. O. Ely, W. M. Graves, and W. D. Gilson. Journal of Dairy Science Vol. 85, No. 12, 2002
11 Normen en richtwaarden 2024, versie januari 2024. Mestbank, Vlaamse Landmaatschappij. 2024