Lichaamstemperatuur van rundvee
Normale temperatuur voor rundvee
De lichaamstemperatuur van een koe varieert normaal gezien binnen fysiologische grenzen. De regeling van de temperatuur gebeurt door een inwendige thermostaat in de hersenen van het rund, die zorgt voor een evenwicht tussen productie en behoud van lichaamswarmte en de afgifte van warmte door straling en zweten. De normaalwaarden verschillen naargelang de leeftijd van het dier: tussen 38,5 en 40,5 °C voor een pasgeboren kalf, tussen 38,6 en 39,4 °C voor kalveren, tussen 38,0 en 39,3 °C voor een volwassen melkkoe en tussen 36,7 en 39,1 voor een volwassen zoogkoe. Bij het meten van de (rectale) temperatuur houdt men best rekening met het tijdstip van de dag, de arbeid, de omgevingstemperatuur en schommelingen door dracht of hormonale oorzaken.
Temperatuur bij bronst
De lichaamstemperatuur wijzigt tijdens de vruchtbaarheidscyclus van een rund. In de laatste week voor de eisprong zakt de lichaamstemperatuur normaal eerst tot deze 48 tot 24 uur voor de eisprong terug stijgt (+0,3 tot 1,2 °C). Op dat moment zouden ook de andere bronstindicaties maximaal zichtbaar moeten zijn. Koeien die niet duidelijk tochtig zijn op basis van de andere indicatoren zullen wellicht ook een minder uitgesproken temperatuurschommeling vertonen. Onderzoekers konden op basis van temperatuur de eisprong met matig succes voorspellen (detectie 78 % , vals positief 12 %).
Belgisch Witblauwe runderen hebben een vrij brede range voor hun ‘basistemperatuur’ (36,7 – 39,1 °C) die ook vrij sterk kan schommelen. Ook het tijdstip van meten kan hierin meespelen: ’s morgens is de temperatuur doorgaans lager dan ’s avonds, alsook het seizoen: ’s zomers hoger dan ’s winters. Dit maakt de lichaamstemperatuur een lastige en minder betrouwbare parameter om op te volgen en conclusies uit te trekken. Om toch de temperatuur te gebruiken bij het monitoren van bronst is het aan te bevelen per dier de ‘basistemperatuur’ te bepalen. Regelmatig meten op momenten dat er geen afwijking verwacht wordt, levert hiervoor de nodige data.
Temperatuur bij kalven
De meeste diersoorten (ook de mens) hebben tijdens de late dracht een verhoogde lichaamstemperatuur, dewelke vlak voor de partus abrupt zal dalen. De graad van de daling hangt af van de manier waarop men de temperatuur gaat meten.Het rectaal opmeten van de temperatuur is de meest gebruikte manier en geeft vaak ook een duidelijke temperatuurdaling weer.
Normaalgesproken vertoont een koe een tot twee dagen voor de kalving een geringe stijging van haar lichaamstemperatuur, gevolgd door een daling 12 tot 36 uur voor de kalving. Om het temperatuurverloop goed te kunnen interpreteren wordt aangeraden de temperatuur twee keer per dag (’s ochtends en ’s avonds) op te nemen. Men moet er wel rekening mee houden dat de avondtemperatuur altijd wat hoger is dan de ochtendtemperatuur. Wanneer de temperatuurdaling eenmaal waargenomen is, zal de kalving niet lang meer op zich laten wachten. Als de koe dan ook uitwendig laat zien dat ze klaar is om te kalven (verweken, opuieren, gezwollen vulva) kan ze worden opgevoeld.
Tabel 1. Overzicht normale, rectale temperatuur voor rundvee
| Normale temperatuur (°C) | |
| Zoogkoe | 36,7 - 39,1 |
| Melkkoe | 38,0 - 39,3 |
| Kalveren | 38,6 - 39,4 |
| 12 - 36 u voor kalven | Daling met 0,5 - 1,0 |
Meer antwoorden op vragen uit de praktijk
Bronnen:
Hoe gedraagt een 'normaal' rund zich? Landbouw & Techniek, september 2008, Iris Kolkman, UGent
Tijdstip keizersnede, VeeteeltVlees, oktober 2007, Geert Hoflack, UGent
Kalven koeien meer bij volle maan?, Landbouwleven, juli 2017, Maya Meesters, UGent
Body Temperature variations in dairy cattle during the estrous cycle and pregnancy. T. R. Wrenn, Joel Bitman en J. F. Sykes. Journal of Dairy Science, 1958.
Daily and estrous rhythmicity of body temperature in domestic cattle. Giuseppe Piccione, Giovanni Caola and Roberto Refinetti. BMC Physiology 2003, 3:7
Heat detection and timing of insemination for cattle. Extension circular 402. Michael L. O'Conner. The Pennsylvania State University. 1993
Infrared thermography and behavioral biometrics associated with estrus indicators and ovulation in estrus-synchronized dairy cows housed in tiestalls. H. J. Perez Marquez, D. J. Ambrose, A. L. Schaefer, N. J. Cook, and C. J. Bench. Journal of Dairy Science Vol. 102 No. 5, 2019
Alterations in vaginal temperature during the estrous cycle in dairy cows detected by a new intravaginal device-a pilot study. Shuilian Wang, Hongliang Zhang, Hongzhi Tian, Xiaoli Chen, Shujing Li, Yongqiang Lu, Lanqi Li, Dong Wang. Trop Anim Health Prod. 2020 Sep;52(5):2265-2271
Estrous detection by continuous measurements of vaginal temperature and conductivity with supervised machine learning in cattle. Shogo Higaki, Ryotaro Miura, Tomoko Suda, L Mattias Andersson, Hironao Okada, Yi Zhang, Toshihiro Itoh, Fumikazu Miwakeichi, Koji Yoshioka. Theriogenology, Volume 123, 1 January 2019, 90-99.