Tussenklauwontsteking is een acute ontsteking van het weefsel van de tussenklauwspleet die wordt veroorzaakt door Fusobacterium spp. bacteriën. Deze bacteriën zijn overal aanwezig en kunnen maanden overleven, vooral in droge mest. Ze komt vooral voor in de gangpaden (tussengangen), in de buurt drinkbakken, rond in- en uitgangen van de melkrobotten en bij minder goede stalhygiëne (vocht en vuil). De ontsteking ontstaat altijd door een beschadiging (wondje) door bijvoorbeeld steentjes, zaagselsplinters of te ruwe loopvlakken. Deze ontsteking leidt snel tot afsterven van de huid in de tussenklauwspleet. Soms steekt tussenklauwontsteking de kop op in een klinische reeks: enkele gevallen doen zich hierbij voor op enkele dagen tijd, ten gevolgde van een verhoogde infectiedruk.¹

Tussenklauwontsteking veroorzaakt een plotselinge, hevige kreupelheid, een zwelling van de ondervoet (soms tot boven de bijklauwen) en een rode warme zwelling juist boven de klauwen. Koeien met tussenklauwontsteking hebben hoge koorts in de acute fase en verlies van eetlust en melkproductie omdat ze zo mank zijn. Zonder behandeling veroorzaakt dit ontstekingsproces het afsterven van weefsel (necrose). Dit kan snel uitbreiden naar de aangrenzende weefsels (zelfs tot op het bot van de klauw), wat kan leiden tot een ernstige gewrichtsontsteking.¹

Voorkomen en genezen

Om tussenklauwontsteking te voorkomen zorg je voor een gunstig stalklimaat, schone, degelijke loopvlakken (geen kans op beschadigingen van buitenaf) en regelmatig gebruik van klauwbaden. Laat dieren die tussenklauwontsteking of andere open wonden aan de klauwen hebben niet door het klauwbad lopen, omdat de gebruikte ontsmettingsmiddelen het genezingsproces tegenwerken. Ook een goed uitgebalanceerd rantsoen (vooral einde dracht en in de droogstand) draagt in het algemeen bij aan het voorkomen van tussenklauwontsteking en andere klauwaandoeningen.¹

Bij tussenklauwontsteking is het van groot belang om de koe zo snel mogelijk te behandelen om de bacteriële infectie te stoppen en de vorming van een tyloom (woekering in de tussenklauwhuid) en verdere uitbreiding van de ontsteking te voorkomen. Voor het behandelen van tussenklauwontsteking is snel ingrijpen en het gebruik van antibiotica (penicilline) noodzakelijk, alsook ontstekingsremmers (pijnstillend). Ook is het bevorderlijk voor de genezing om de ontstane letsels in de tussenklauwspleet te ontsmetten en te behandelen met een huidspray of gel (geen verband plaatsen). Zieke dieren plaats je best afgezonderd in een ziekenstal/-box, die je nadien goed reinigt en ontsmet.¹

Gevoeligheid voor tussenklauwontsteking

Tussenklauwontstekingen steken vaak de kop op bij dieren met een verzwakte afweer. Vaarzen, maar ook oudere koeien, zijn na afkalven bijvoorbeeld extra gevoelig omdat deze dieren een heel stressvolle periode doormaken. Dit verlaagt hun immuniteit waardoor bacteriële ontstekingen sneller kunnen doorbreken. Zeker pas gekalfde vaarzen lopen een verhoogd risico. Omdat ze nog niet in contact geweest zijn met deze kiemen in de melkveestal konden ze hier nog niet voldoende weerstand tegen opbouwen.

Een tekort aan bepaalde sporenelementen en vitamines kan ook de huidbarrière verzwakken waardoor de gevoeligheid hoger ligt. Bij de vorming van kwalitatief sterk hoornweefsel en een goede huidweerstand spelen vooral zink, mangaan en biotine een sleutelrol.²

• Zink speelt een belangrijke rol bij de vorming keratine. Zink stimuleert ook verschillende enzymsystemen die een cruciale rol spelen bij de vorming van hoogwaardige huid- en hoorncellen. Bij een goede zinkvoorziening zijn deze huid- en hoorncellen beter bestand tegen beschadigingen, waardoor de kans op klauwaandoeningen afneemt.²
• Mangaan speelt een indirecte rol bij het keratinisatie-proces van hoorncellen en een essentiële rol bij de vorming van een goede kwaliteit bot en kraakbeen. Zink, koper en mangaan zijn daarnaast van belang voor het wegvangen van vrije radicalen die in overmaat de kwaliteit van het cement tussen de huid en hoorncellen kunnen beschadigen.²
• Biotine tot slot, is belangrijk voor de hoornvorming en de vorming van cement tussen de huid- en hoorncellen. Bij een goede voorziening zitten deze cellen steviger aan elkaar vast, waardoor de kans op infectie en beschadiging kleiner is. Daarnaast helpt biotine bij het herstel van beschadigd hoorn. Door de toegenomen melkproductie en bijhorende veranderde rantsoenen blijkt in veel gevallen onvoldoende biotine aangemaakt te worden door micro-organismen in de pens. Voor de productie van een goede kwaliteit huid en hoorn is supplementatie met biotine dus vaak noodzakelijk.²

Conclusie

De gevoeligheid voor tussenklauwontstekingen wordt uiteindelijk bepaald door vele factoren samen: stress, stalhygiëne, bacteriedruk, immuniteit, voeding, genetica, … Een goed management om tussenklauwontstekingen te voorkomen zet dus in op al deze factoren om de risico’s op deze bacteriële infecties zo klein mogelijk te houden.

Dit kan door dagelijkse controle van pas gekalfde vaarzen om problemen tijdig te detecteren. Ook de voeding van hoogdrachtige vaarzen verdient extra aandacht (voldoende mineralen en vitamines). Zorg verder voor een goed ingestrooide afkalfstal, comfortabele ligboxen en een goede hygiëne rond de drinkbakken en gangpaden. Voor robotmelkers zijn deze aandachtspunten extra belangrijk. Met een melkrobot zie je immers de pas gekalfde vaarzen niet standaard tweemaal daags passeren in de melkstand. Ook vraagt voldoende hygiëne aan in- en uitgangen van de melkrobot vaak extra aandacht, aangezien de mestrobot hier doorgaans niet passeert.

Na een geval van tussenklauwontsteking zijn extra maatregelen geen overbodige luxe. Verhoog de stalhygiëne (reinigen met hoge drukreiniger) en wees alert om nieuwe gevallen snel te ontdekken.

Antwoord samengesteld met medewerking van Dierenarts Marcel van Aert

Gerelateerd

• Vraag/Antwoord: Ureum en klauwgezondheid
• Vraag/Antwoord: Mineralen verstrekken
• Vraag/Antwoord: Zwavel en pensacidose
• Vraag/Antwoord: Kation Anion Verschil
• Vraag/Antwoord: Omgevingsmastitis

Nog vragen?

Bronnen:

¹ Tussenklauwontsteking. GD Diergezondheid.

² Een uitgebalanceerd rantsoen voor optimale klauw- en huidweerstand. GD Diergezondheid.