Wateropname kalveren in beeld
Julia Schelstraete en Matthieu Frijlink (ILVO Rundveeloket)
Over verbruik en het belang van drinkwater voor kalveren en jongvee is nog niet veel gekend. Nochtans is water essentieel voor de groei, ontwikkeling en gezondheid van de dieren. Omdat kwaliteitsvol water steeds schaarser wordt, is up-to-date kennis over dit thema noodzakelijk. Het lopende WAVE project (WAterverbruik in de VEehouderij), gefinancierd door het Blue Deal programma van de Vlaamse Overheid, wil daarom antwoorden formuleren op vragen rond waterverbruik. Dit bachelorproef-onderzoek maakt deel uit van het WAVE-project.
Als een koe geen water drinkt, zal ze geen melk geven. Dat weet iedereen. Toch is niet elke landbouwer overtuigd van het belang van proper en vers drinkwater voor zijn dieren, en al zeker niet voor de kalveren. Nochtans toont onderzoek aan dat een kalf beter groeit als het vanaf de geboorte drinkwater krijgt. Maar hoe beïnvloedt de watervoorziening de groei? Stel dat we kalveren warm drinkwater aanbieden, zou dat de waterinname bevorderen? Kalveren drinken immers ook liever warme melk. Op deze en meer vragen werd in de bachelorproef een antwoord gezocht.
Onderzoeksvragen en proefopzet
Van 23 Holstein vaarskalveren op het ILVO proefbedrijf werd het dagelijkse drinkwaterverbruik gemeten. Tot 8 weken leeftijd werden de kalfjes in éénling iglo hutten gehouden. De dieren kregen daar ofwel warm (38°C) ofwel koud (12°C) leidingwater verstrekt. Vanaf 8 weken zaten ze per 2 in een groepsiglo met drinkbal met staafventiel. Hier was enkel koud grondwater beschikbaar en het verbruik werd opgevolgd door dagelijks de meterstand van de waterteller te noteren.
De proef liep van 12 februari tot en met 8 mei. De klimatologische omstandigheden in deze periode, waren vrij constant. De omgevingstemperatuur en relatieve luchtvochtigheid schommelden weinig. Er was ook geen hittestress bij de kalveren in deze periode.
Hoeveel drinkt een kalf?
Voor deze vraag werd de waterinname in functie van de leeftijd in kaart gebracht. Allereerst toont deze studie aan dat kalveren al vóór het spenen water drinken, ondanks ze nog melk drinken (Grafiek 1). Die waterinname is noodzakelijk voor onder meer de ontwikkeling van de pens van het kalf en de vertering van vast voer. De grafiek toont verder een sterke stijging van de waterinname vanaf 2-3 maanden leeftijd. Als de dieren 2 maanden oud zijn, start het spenen. De melkgift wordt geleidelijk afgebouwd en de kalveren compenseren dit duidelijk door meer water te drinken. Ook na het spenen stijgt de curve verder en op een leeftijd van 6 maanden drinkt een kalf ruim 20 liter water/dag.
Figuur 1: Wateropname bij Holstein vaarskalveren in functie van de leeftijd
Warm of koud water?
In de bachelorproef werd ook onderzocht welk effect warm drinkwater (38°C) heeft op de kalveren ten opzichte van koud drinkwater (12°C). Zullen ze meer drinken? Zullen ze meer vast voer eten en zullen ze daardoor sneller groeien? De resultaten tonen aan dat de dieren inderdaad meer water drinken als het water warm is (Grafiek 2). Tot 8 weken drinkt een kalf dagelijks gemiddeld 1 liter meer warm water dan koud water. Na 8 weken, het begin van de speenperiode, stijgt de waterinname sterk en drinken de dieren zelfs zo’n 2 liter meer warm dan koud drinkwater. Bij elkaar geteld drinkt één kalf op 12 weken tijd gemiddeld 28 liter koud water. Als dezelfde optelsom gemaakt wordt bij warm water, bedraagt het totaal 41 liter (+ 46%). De voorkeur voor warm water is ook bekend bij volwassen melkkoeien waar het warme water afkomstig van de voorkoeler van de melktank een gegeerde drinkwaterbron is.
Figuur 2: Inname van warm en koud water bij kalveren tot 12 weken leeftijd
Naast de duidelijk hogere waterinname als warm water verstrekt werd, kon in deze beperkte studie geen hogere krachtvoerinname vastgesteld worden en de dieren groeiden ook niet sneller. In publicaties over gelijkaardig onderzoek wordt dezelfde conclusie getrokken: de dieren drinken meer als ze warm water krijgen, maar dit gaat niet gepaard met extra voederinname of groei. Net zoals bij de waterinname, kon verder ook vastgesteld worden dat de inname van krachtvoer sterk stijgt als de speenperiode begint.
Conclusie
Zelfs al drinken kalveren hoofdzakelijk melk, toch nemen ze ook al een behoorlijke hoeveelheid water op vanaf de eerste levensdagen. Dit water is van belang voor de pensontwikkeling, de groei van de pensbacteriën en de vertering van vast voer. Eerder onderzoek toonde aan dat water voorzien vanaf de geboorte de groei bevordert.
In het bachelorproef-onderzoek dronken kalveren meer warm (38°C) dan koud water (12°C). Deze hogere inname had echter geen extra invloed op de melk- of krachtvoer opname, noch op de groei. Het onderzoek toonde verder ook aan dat vanaf de speenperiode, de water- en voederinname sterk stijgt. Door de beperkte omvang en duur van het onderzoek moeten de gevonden resultaten voorzichtig geïnterpreteerd worden. ILVO zal in de zomer van 2024 het onderzoek herhalen bij een grotere groep dieren. Mogelijks levert dit aanvullende inzichten in het waterverbruik van kalveren.
Figuur 3: Kalveren groeien beter als ze vanaf de geboorte water verstrekt krijgen
Het WAVE-project, een samenwerking tussen ILVO, Inagro, PVL, Hooibeekhoeve en Proefbedrijf Pluimveehouderij en gefinancierd vanuit de Blue Deal, heeft als doel, data te verzamelen over het direct waterverbruik op veebedrijven. Ook jij kan bijdragen tot dit project door een korte enquête in te vullen over waterbesparende maatregelen.
