In de Beschrijvende en Aanbevelende rassenlijst, die jaarlijks door ILVO wordt uitgegeven, worden enkele belangrijke kenmerken per maïsras gescoord. Jaarlijks aangelegde rassenproeven leveren de benodigde praktijkresultaten om deze scores te bepalen. Zo kan een veehouder met de vroegrijpheid inspelen op de lengte van het groeiseizoen en krijgt elk maïsras op de rassenlijst een vergelijkende score voor de resistentie tegen stengelrot. Naast totale droge stof opbrengst krijgen ook de verteerbaarheid en het zetmeelgehalte een plaats op de lijst. Beide parameters bepalen mee hoeveel energie (VEM) de maïs in het rantsoen kan leveren, al zijn er ook enkele belangrijke verschillen.

Voederwaarde van maïskuil?

Kuilmaïs heeft zijn populariteit voornamelijk te danken aan zijn hoge droge stof opbrengst per hectare, makkelijke teelt en bewaring en goede en vrij constante, hoge voederwaarde. Kuilmaïs levert voornamelijk energie en in mindere mate eiwit in het rantsoen. Grofweg twee derde van de energie (VEM) in maïskuil is afkomstig van de korrel, het andere derde komt uit de stengel en de bladeren van de plant. In de pens komt meer energie (FOS) beschikbaar dan eiwit. Hierdoor is de OEB negatief (gemiddeld -43 g OEB/kg DS). Door het surplus aan energie in de pens is maïskuil goed te combineren met producten met onbestendig eiwit, zoals graskuil. Een licht positieve OEB in het rantsoen (iets meer eiwit dan energie op pensniveau), zorgt voor een optimale productie van microbieel eiwit. Hierdoor kan men besparen op duur eiwitrijk krachtvoeder en gaat minder eiwit verloren als ammoniak in de lucht of als nitraat in het grondwater.

Tabel 1. Gemiddelde waarden snijmaïskuil, 34-38 % DS (CVB, 2019)

De verteerbaarheid van de organische stof (VCos) wordt geschat met NIRS, een snelle meettechniek op basis van bestraling met infrarood licht. Volgens de rassenlijst van 2020 bedraagt de VCos gemiddeld 76,5 %. Deze waarde wordt gelijk gesteld aan 100 en de verteerbaarheid van de verschillende rassen wordt ermee vergeleken (variatie van 97 tot 103 %). Het zetmeelgehalte bedraagt gemiddeld 35,6 % (variatie van 31,7 tot 39,1 %).

De verteerbaarheid van kuilmaïs is sterk gerelateerd met de verteerbaarheid van de celwanden (VCcw). Rassen met gelijke verteerbaarheid kunnen toch sterk verschillen in zetmeelgehalte. Kies dus eerst voor het gepaste zetmeelgehalte en dan voor een ras met hoge verteerbaarheid. 
Een hoge passagesnelheid in de pens (snel rantsoen) kan leiden tot onvolledige vertering van onder andere ruwe celstof. Een hogere verteerbaarheid van de celwanden komt hieraan tegemoet. De vertering van zetmeel wordt minder snel onderdrukt door een hogere passagesnelheid omdat het zetmeel ook in de dunne darm nog verteerd wordt.

De verteerbaarheid van stengels en bladeren bij kuilmaïs neemt af naarmate later geoogst wordt. Ook zijn er vrij grote rasverschillen. Celwanden worden gemiddeld voor 35 % verteerd in de pens (variatie van 20 tot 50%). In de dikke darm kan nog 10 % extra verteerd worden. Celwanden worden in de pens veel trager afgebroken dan zetmeel en hoofdzakelijk omgezet tot azijnzuur. In de koe wordt azijnzuur aangewend om melkvet te vormen. Kuilmaïs met hogere celwandverteerbaarheid wordt vlotter opgenomen, waardoor krachtvoer kan uitgespaard worden. Als de celwandverteerbaarheid met 1 % toeneemt, stijgt, volgens Amerikaans onderzoek, de voeropname met 0,17 % en de melkgift met 0,25 %.

Celwandverteerbaarheid wordt niet vermeld in de rassenlijsten, omdat ze niet eenvoudig te bepalen is. ILVO onderzoekt momenteel mogelijkheden om de analyse te vereenvoudigen.