Wat zijn de verschillen tussen flint en dent types maïs en maïskuil en waar moet ik als rundveehouder rekening mee houden om het juiste type te kiezen?
Verschil tussen flint en dent
Flint en dent types maïs verschillen onderling in het type endosperm (albumen) in de maïskorrel. Enerzijds is er flint of glazig endosperm en anderzijds dent of melig endosperm. Het verschil in endospermtype is gevolg van de mate van verstrengeling van de zetmeelkorrels in de zetmeel-eiwitmatrix. Bij flint zitten de geelgekleurde zetmeelkorrels stevig gebonden in de eiwitmatrix in de buitenste lagen van de maïskorrel. Bij dent zitten de witachtige zetmeelkorrels losjes gebonden in de eiwitmatrix in het midden van de maïskorrel. Bij flint type maïs heeft het endosperm een grotere dichtheid en de stevige verstrengeling van het zetmeel zorgt voor een tragere afbraak in de koe. Dent type zetmeel daarentegen zal sneller afgebroken worden in de koe.2
De naam ‘dent’ verwijst overigens naar het deukje (‘dent’ in het Engels) dat in deze korrels zit (figuur 1). Dent maïskorrels zijn verder ook platter. Flint maïskorrels hebben geen deuk en zijn ronder en harder. De meeste Europese maïsrassen zijn een kruising van flint en dent. Amerikaanse rassen zijn echter overwegend dent types.
Figuur 1. Flint (links) en dent (rechts) type maïs
Vertering van flint en dent zetmeel
Op het vlak van netto beschikbare energie (VEM) valt weinig verschil te verwachten tussen flint en dent maïs. Als de korrels volledig gekneusd zijn, zal het zetmeel immers nagenoeg volledig verteerd worden. Het verschil in voederwaarde tussen beide types is vooral te wijten aan de snelheid waarmee en de plaats waar het zetmeel verteerd wordt. Zetmeel van flint maïs breekt trager af dan zetmeel van dent maïs en is dus bestendiger.1
Bij dent maïs wordt het meeste zetmeel afgebroken in de pens, waardoor het risico op pensverzuring dus groter is bij dit type maïs. Bij flint maïs wordt nog een belangrijk deel van het zetmeel afgebroken in de dunne darm (lager risico op pensverzuring). In de pens wordt zetmeel overigens hoofdzakelijk afgebroken en omgezet tot propionzuur terwijl het in de dunne darm wordt afgebroken tot glucose. Zowel propionzuur als glucose worden in de koe verder aangewend als precursoren (bouwstenen) van melksuiker (lactose). Het effect van beide types zetmeel op de melkproductie is dus vergelijkbaar. Aangezien de fermentatie in de pens gepaard gaat met grotere energieverliezen dan de vertering in de dunne darm, is de efficiëntie van de flint type maïs dus iets hoger. Anderzijds levert de afbraak van zetmeel in de pens ook bouwstenen en energie voor de microbiële groei en eiwitsynthese in de pens. Dit kan dus als voordeel voor dent maïs beschouwd worden.1
Flint en dent in de tijd
Naast genetische verschillen tussen maïsrassen wordt de glazigheid (flint) van het endosperm ook beïnvloed door het oogststadium van de maïs. Hoe later de maïs wordt geoogst, hoe meer glazig zetmeel.
Verder toonde onderzoek aan dat de afbreekbaarheid van zetmeel in kuilmaïs continu toeneemt met langere inkuilduur. Bacteriën in de kuil breken de eiwitmatrix waarin het zetmeel zit af, waardoor de zetmeelkorrels makkelijker vrijkomen en afbreekbaar zijn. Zo blijkt 6 tot 8 maanden na inkuilen nog nauwelijks verschil te bestaan in afbreekbaarheid tussen maïsrassen en dus type zetmeel (flint of dent).
Conclusie
Maïsrassen van het flint type hebben steviger en geliger zetmeel dat trager en efficiënter afgebroken wordt in de koe en deels als glucose wordt opgenomen wordt in de dunne darm. Maïsrassen van het dent type hebben bleker en losser zetmeel dat grotendeels in de pens afgebroken wordt en hoofdzakelijk tot propionzuur wordt omgezet. Dit bevordert de microbiële groei en eiwitsynthese in de pens.
De keuze voor één van beide types kan afgewogen worden op basis van de totale samenstelling van het rantsoen. Zo kan flint type maïs misschien beter te combineren zijn met voedermiddelen die snel energie leveren in de pens en omgekeerd dent type maïs met voedermiddelen die minder snelle energie leveren. De verschillen zijn echter beperkt en andere eigenschappen van de maïsrassen wegen mogelijks zwaarder door in de keuze. Bovendien verdwijnt het verschil tussen beide types en daarmee ook het belang van de keuze voor het één of andere type, naarmate de maïskuil langer ligt.
Meer info over maïs:
- Rassenlijsten ILVO (2024: kuilmaïs en korrelmaïs)
- Gebreksverschijnselen maïs
- Welk maïsras past bij mijn rantsoen?
Antwoord samengesteld met medewerking van Johan De Boever (ILVO onderzoeker voederwaardering in pensioen)
Gerelateerd
- Vraag/Antwoord: kaliumbemesting bij maïs
- Vraag/Antwoord: Boterzuur in graskuilen
- Vraag/Antwoord: broei in kuilvoeder tegengaan
- Vraag/Antwoord: gemengd inkuilen
Bronnen:
1 The effect of dent versus flint maize genotype on site and the extent of starch and protein digestion, ruminal fermentation and microbial protein synthesis in the rumen of sheep. Joze Verbic, Drago Babnik, Vida Znidarsic-Pongrac, Mojca Resnik, Ana Gregorcic and Veronika Kmecl. Anim. Res. 54 (2005) 443-458
2 Amidon vitreux dans les hybrides de maïs. Moisson Prosper, Actualité, Grande Culture. 11, Avr, 2019
3 Flint en dent maïs, hoe zit het nu eigenlijk? Limagrain