RUNDVEELOKET

Methaan

Methaan productie rund

Figuur 1. De spijsvertering bij een koe en vorming van methaan in de pens

Herkauwers (runderen, schapen, geiten) zetten vezelrijke voeders om tot hoogwaardige nutriënten zoals melk en vlees. Hiervoor is een nauwe samenwerking met micro-organismen noodzakelijk. De micro-organismen zetten tijdens het fermentatieproces in de pens de ruwe celstof (cellulose, hemicellulose) en koolhydraten (suikers en zetmeel) uit het voeder om naar energie voor zichzelf en voor het rund. Sommige micro-organismen (methanogene bacteriën) produceren hierbij ook methaan (CH4). In de pens wordt zo 90 % van het methaan geproduceerd. De overige 10 % wordt in de dikke darm gevormd. Methaan verlaat de pens voornamelijk via oprispingen van de dieren of het wordt uitgeademd nadat het vanuit de pens of de dikke darm werd opgenomen in het bloed. Onverteerde koolhydraten die in de mest terechtkomen kunnen bovendien eveneens gefermenteerd worden onder zuurstofarme omstandigheden (bv. in de mestkelder), met een extra productie van methaan tot gevolg.
Meer info

Algemeen

Het Convenant Enterische Emissies Rundvee (CEER)
Met het Convenant Enterische Emissies Rundvee 2019-2030 engageerden 15 organisaties (onderzoeksinstellingen, veevoederfabrikanten, overheid en landbouworganisaties, …) zich om de enterische methaanemissies tegen 2030 met 19% te verminderen ten opzichte van 2005. Samen ondertekenden ze de belofte om mee te werken aan de vermindering van de methaanuitstoot die ontstaat bij het spijsverteringsproces bij rundvee.

Dossier 'Methaan': ecologie op economische wijze
In het project SMART Melken gingen ILVO en Innovatiesteunpunt op zoek naar strategieën op basis van verschillende rantsoenen en additieven om de milieu-impact te verlagen. Uiteraard was er ook oog voor het economisch plaatje: extra kosten en invloed op melkproductie werden meegeteld. Met de resultaten werd een online praktijktool ontwikkeld om melkveehouders te helpen hun bedrijfsvoering economisch en ecologisch te optimaliseren via methaanreductie en stikstofefficiëntie. Naast de ontwikkeling van de praktijktool werden ook kennisfiches opgesteld.

Kennisfiches met resultaten van diverse additieven en rantsoenen:

Via het rantsoen de milieu-impact van je bedrijf verlagen? In het project SMART Melken werd een handige simulatietool ontwikkeld:

Melkvee

Methaan emissie van melkvee bij begrazing (Tim Van De Gucht, januari 2021, ILVO)
In deze presentatie wordt de methaan emissie van melkvee bij begrazing besproken en het onderzoek daarrond.

Voederstrategieën in de strijd tegen de klimaatopwarming (Doctoraat dorien Van Wesemael, september 2019, Rundveeloket)
Potentiële voederstrategieën om de uitstoot te verlagen zijn voederadditieven, vetten in het voeder, verhogen van het zetmeelgehalte of verlagen van het vezelgehalte. Hoewel er al heel wat strategieën met invloed op de methaanuitstoot gekend zijn, hebben ze vaak wisselende resultaten, waardoor de toepassing van deze strategieën in de praktijk nog heel beperkt is. Ook moet de koolstofvoetafdruk van de voederproductie in rekening gebracht worden om het netto-effect te kunnen beoordelen.

Bestrijding van klimaatverandering in de praktijk: Onderzoek naar methaanuitstoot op een melkveebedrijf (2022, ILVO / DSM / Danone)
Nu de strijd tegen de klimaatverandering dringender wordt, willen veel stakeholders in de zuivelsector actie ondernemen. Uit de vele nieuwe strategieën om de methaanuitstoot te verminderen, wordt van additieven voor diervoeding veel verwacht. Sommige toevoegingsmiddelen hebben al indrukwekkende resultaten laten zien in labo- en onderzoeksomstandigheden en zijn klaar voor gebruik in het veld. Eén toevoegingsmiddel, 3-NOP (Bovaer), werd op een commercieel melkveebedrijf getest. Kon het de resultaten uit de onderzoekscentra in de stal evenaren?

SMART Melken: Stikstof en methaan reduceren (Rundveespecial oktober 2015, ILVO)
Een liter melk produceren met zo weinig mogelijk impact op het milieu tegen een rendabele kostprijs, dat is de hoofddoelstelling van het ‘SMART Melken’-project aan ILVO. In dit project wordt gewerkt aan de ecologische duurzaamheid van de melkveehouderij door het potentieel te onderzoeken van bestaande of nieuwe methaanreducerende en stikstofefficiënte voederstrategieën en dit zonder daarbij de economische duurzaamheid van de melkveesector uit het oog te verliezen.

Klimaatbewuste veehouderij: hoever staan we? (presentatie april 2018, Dorien Van Wesemael, ILVO)
In deze presentatie wordt een bondig overzicht gegeven van de stand van zaken in het onderzoek naar methaanemissie en koolstofvoetafdruk bij rundvee. Op welke wijze kunnen we deze verlagen en wat met de emissies bij de productie en het transport van het voeder?

Praktische adviezen voor dierduurzaamheid en methaan (2010, Valacon Dairy)
Verbetering van de dierduurzaamheid leidt tot een lagere uitval van melkvee en tot een gemiddeld oudere veestapel. Meer melk en minder jongvee leiden tot een lagere methaanproductie per kg melk. Deze brochure gaat in op de maatregelen die de duurzaamheid van het melkvee verbeteren en zo ook de methaanproductie verlagen. Thema's: jongvee-opfok, transitieperiode, gezondheid en mineralen, reproductie en fokkerij en selectie.

Vleesvee

Klimaatimpact vleesproductie: Knelpunten en kansen voor de Vlaamse vleesveehouderij (2020, Karen Goossens / Matthieu Frijlink, ILVO)
Eind vorig jaar organiseerde het Departement Landbouw en Visserij, ILVO, DGZ, CRV, MSD, Quartes en KBC het Vleesveecongres 2019 in Paal en Oudenaarde. Enkele hete hangijzers uit de vleesveesector werden er uitgespit en uitvoerig bediscussieerd. Karen Goossens (ILVO) bracht er een boeiend betoog over de klimaatimpact van rundvleesproductie. Ze toonde aan dat de Vlaamse rundveehouderij op vele manieren kan bijdragen aan een oplossing.

Duurzaamheid in de vleessector (2019, Agrofornt, Febev, Fenevian)
Als er over duurzaamheid gesproken wordt, vervalt men vaak in clichés. Nochtans zijn de meeste wetenschappers het erover eens dat er nood is aan een zeer genuanceerd debat als we praten over de duurzaamheid van vlees. De sector wil daarom duurzaamheid benaderen op basis van wetenschappelijke feiten en een holistische visie. De impact van vlees wordt namelijk niet enkel bepaald door de vleessector zelf, maar door de hele keten, van producent tot consument. In deze brochure wordt de duurzaamheid van vlees, in al zijn facetten, tegen het licht gehouden.

Nuttige links