Gras en Grasklaver
Grasland
Handboek Melkveehouderij: Grasland en Voedergewassen (2020/2021, Wageningen University and Research)
Dit hoofdstuk van het Handboek Melkveehouderij gaat dieper in op praktische en teelttechnische aspecten van gras en grasklaver. Ook het gebruik van grasland in het teeltplan met beweiding of maaien wordt uitvoerig besproken.
Grassen en grasmengsel voor Belgische omstandigheden: maak de juiste keuze! (ILVO, 2023)
Alleen grasland met een goede botanische samenstelling kan een hoge productie aan energie en eiwit voor ruwvoeder opleveren. Behalve een verzorgde aanleg en een goede uitbating is de keuze van grassoorten en variëteiten daarbij van belang. Grassen worden dikwijls in mengsels van verschillende soorten en/of rassen uitgezaaid. Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in de eigenschappen van verschillende grassoorten en -rassen, zodat je als landbouwer een juistere keuze kan maken uit de talloze mengsels die op de markt beschikbaar zijn.
De kunst van beweiden: 15 infofiches over beweiding (project Weidewijs, 2023)
Rietzwenkgras, ideaal voor jongvee (Maarten Cromheeke en Matthieu Frijlink, ILVO, 2024)
De klimaatverandering zorgt ook in Vlaanderen voor extremere weersomstandigheden. Hevige regenval in het najaar en langere droge periodes in het groeiseizoen komen vaker voor. Het meest gebruikte gras voor maaien en begrazing, Engels raaigras, is echter droogtegevoelig. De droge periodes brengen dus de productie van voldoende kwalitatief ruwvoeder in gevaar. Rietzwenkgras, een grassoort die beter presteert in drogere periodes, kan een meerwaarde vormen op een rundveebedrijf.
Brochure Graslandvernieuwing (2015, Landbouwcentrum voor Voedergewassen)
In deze brochure wordt uitgebreid ingegaan op alle vragen rond graslandvernieuwing: Waarom vernieuwen? Wanneer wel en wanneer niet vernieuwen? In het voorjaar of in het najaar vernieuwen? Welk grasmengsel gebruiken? Hoe vernieuw je grasland met het beste resultaat?
Hoe waardevol najaarsgras valoriseren? (Tine Van Den Bossche, ILVO en Eddy Decaesteker, Inagro, 2022)
Na de kurkdroge zomer heeft de natte septembermaand ervoor gezorgd dat het gras al een tijdje terug groen en aan het groeien is. Het najaarsgras dat nu geoogst kan worden is doorgaans zeer rijk aan eiwit (> 190 g/kg DS), maar heeft minder suiker (< 60 g/kg DS) en een laag droge stof gehalte (< 35%) wat het inkuilen bemoeilijkt. Door de gemiste zomersnedes zijn de graskuilvoorraden op veel bedrijven aan de krappe kant en is een goede valorisatie van het waardevol najaarsgras cruciaal.
Mineralenvoorziening en streefwaarden van graskuil (2008, CLGG)
Bij de huidige hoge productieniveaus is een goede voorziening van mineralen en sporen noodzakelijk om gezondheidsproblemen te vermijden. In dit overzicht worden streefwaarden weergegeven voor mineralen in graskuil, waarbij de beoordeling is afgestemd op de behoefte van de koe. De beoordeling is gebaseerd op een oudmelkte koe, omdat deze weinig of geen krachtvoer meer krijgt en voor de mineralenvoorziening grotendeels aangewezen is op ruwvoer.
V/A: Kruidenrijk grasland voor rundvee (Rundveeloket, 21/01/2020)
Wat is de voederwaarde van kruidenrijk grasland en zijn er andere eigenschappen die voor een meerwaarde kunnen zorgen?
V/A: Gehaltedip bij beweiding (Rundveeloket, 2020)
Elk jaar tijdens het weideseizoen krijgen de gehalten in de melk een dip, vooral het vet en in mindere mate het eiwitgehalte. Welke tips of maatregelen zijn er om dit tot een minimum te beperken?
V/A: Kuiladditieven voor graskuilen (Rundveeloket, 11/04/2019)
Een goede graskuil vormt een belangrijke basis voor een rendabele melkproductie. Gras van hoge kwaliteit oogsten is echter nog maar de eerste stap. Deze kwaliteit in en later ook terug uit de kuil krijgen is even belangrijk. Goed in- en uitkuilen zorgt immers voor een goede bewaring en levert een smakelijke kuil voor het vee.
Grasklaver
V/A: Witte klaver in grasklaver (10/04/2019, Rundveeloket)
V: De witte klaver in grasklaver kan overwoekeren waardoor het Engels raaigras verdwijnt. Hierdoor daalt de opbrengst van de maaiweide. Hoe kan ik dit voorkomen of oplossen?
(Ruw) Eiwit uit gras en grasklaver (Mathias Cougnon, ILVO, 2022)
Een bondige presentatie over eiwitproductie in gras en grasklaver en het bijhorend bemestingsvraagstuk.
De 10 geboden van grasklaver (B3W, 2023)
B3W, de Begeleidingsdienst voor Betere Bodem- en Waterkwaliteit, ondersteunt landbouwers bij de introductie van goede praktijken en technieken in de eigen bedrijfsvoering. Het doel: een vruchtbare bodem en minimale uitspoeling van nutriënten uit meststoffen. Daarbij besteden we specifiek aandacht aan water, bodem en lucht, en houden we de volledige nutriëntencyclus van het bedrijf in het oog. Grasklaverteelt is één van deze goede praktijken. De 3 grootste troeven van grasklaver ontdek je op het volgende kaartje. Een goed gewas vraagt echter zorgvuldig beheer. Daarom inspireren we jullie graag met de 10 geboden voor een geslaagde grasklaverteelt.
Technische fiches grasklaver (Project GrasAdvies, 2024)
Hoe kunnen we door gericht advies aan landbouwers in verband met de teelt van gras en grasklaver de eiwitautonomie van rundveebedrijven verhogen? Dat is de centrale actievraag van 'GRASADVIES'. Gras en grasklaver zijn de grootste eiwitteelten in Europa. Op veel rundveebedrijven wordt het potentïeel van grasklaver nog niet helemaal benut omdat de teelt van grasklaver vaak als moeilijker wordt ervaren dan de teelt van bij voorbeeld maïs. Om de rundveehouders technisch te ondersteunen werden 10 technische fiches uitgewerkt.
Praktijkpercelen gras versus gras/klaver: 2014-2017 (ILVO Mededeling 247, december 2018)
Een vergelijking van gras met (rode + witte) klaver op een aantal praktijkpercelen in Vlaanderen verspreid is een belangrijke stap, die de landbouwers kan overtuigen van het potentieel aan droge stof- en eiwitproductie van deze combinatie met een besparing van minerale N meststoffen. Op beide objecten wordt gestreefd naar een gebruik van 170 kg N/ha dierlijke mest en een verschil in minerale N-bemesting van min. 100 kg N/ha tussen gras en gras/klaver. De veehouder, die het proefveld uitbaat, is het best geplaatst om zijn collega veehouders te informeren over de pro en contra’s van gras/klaver in de praktijk. Bij deze vergelijking wordt naast productie en kwaliteit van het vers gemaaide gras (klaver) ook het klaveraandeel en de voederwaarde van de ingekuilde voordroog bepaald. Op het einde van ieder groeiseizoen – tussen 1 oktober en 15 november – werden nitraatstikstof-residustalen genomen in de 3 locaties Huldenberg, Nieuwenhove en Moortsele.
Praktische teelthandleiding grasklaver (2017, Landbouwcentrum voor Voedergewassen)
In deze teeltfiche worden alle praktische aspecten van de teelt van grasklaver in een handig overzicht weergegeven: bodemvereisten, zaaitijdstip, zaaizaadhoeveelheid, zaaiwijze, enten van zaden, bemesten, onkruidbeheersing en oogst en opbrengst. Ook wordt een overzicht van de gemiddelde voederwaarde weergegeven.
Voederwaardering van grasklaverkuilen (ILVO en WUR, 2009 - update maart 2021)
Om grasklaver efficiënt in het rantsoen aan te wenden, is een goede kennis van de voederwaarde vereist. Op het ILVO-DIER in samenwerking met het Landbouwcentrum voor Voedergewassen en enkele Nederlandse instituten werden 7 partijen gras/witte klaverkuil (GWK) en 8 partijen gras/rode klaverkuil (GRK) onderzocht. Daarbij werd de botanische en chemische samenstelling bepaald. Daarnaast werd de verteerbaarheid bepaald met schapen zodat de energiewaarde berekend kon worden en werd de afbreekbaarheid in de pens van gefistuleerde koeien bepaald voor het berekenen van de eiwitwaarde.
De kracht van klaver (Louis Bolk Instituut, 2005)
Klaver is duidelijk terug van weg geweest. Klaver kan bijdragen aan een rendabele melkveehouderij, door haar stikstofleverend vermogen, haar positieve effect op de bodemvruchtbaarheid en haar voedertechnische kwaliteiten. In verschillende landelijke en regionale projecten zijn ervaringen opgedaan met de teelt en voeding van grasklaver. Uit deze projecten komt duidelijk naar voren dat naast gras met witte klaver voor een gemengd beheer, gras met rode- en witte klaver voor puur maaien zeer interessant is voor de melkveehouderij. Ook blijkt dat grasklaver en snijmaïs elkaar zowel teelttechnisch (vruchtwisseling) als voedingstechnisch sterk aanvullen. In deze praktijk handleiding is de kennis en ervaring uit de verschillende projecten samengevoegd en worden zowel de mogelijkheden van witte- als rode klaver belicht.
Ingekuilde mengteelt van witte en rode klaver met gras voor melkvee (2005, Landbouwcentrum voor Voedergewassen)
Witte klaver is beter verteerbaar en bevat meer eiwit dan rode klaver, maar is niet geschikt voor reinteelt. Rode klaver kan daarentegen wel goed als reincultuur geteeld worden, maar is dan moeilijk inkuilbaar en heeft een relatief lagere energie- en eiwitwaarde dan gras. Klaver heeft een hogere opneembaarheid dan graskuil met eenzelfde RC-gehalte. Door klaver in te zaaien met gras, kunnen de voordelen van beide teelten gecombineerd worden. Welke mengteelt voedertechnisch het meest interessant is voor melkvee, werd op het ILVO Eenheid Dier nagegaan.
De N-bemesting van klaver en luzerne, al dan niet gemengd met raaigrassen (Alex De Vliegher, ILVO, 2008)
In principe hebben monoculturen van klaver en luzerne geen N-bemesting nodig omdat zij in staat zijn om N uit de lucht te fixeren via een symbiose met specifieke bacteriën. Grasland dat uitsluitend gemaaid wordt, heeft veel stikstof nog om tot zijn volle recht te komen: een hoge droge stofproductie in combinatie met een goed eiwitgehalte (18% RE). Bij gras/klaver en waarom ook niet bij gras/luzerne is het minder duidelijk welke N-bemesting wij het best toepassen. Om hierop een antwoord te geven werd te Landskouter een N-bemestingsproef opgezet met witte klaver, rode klaver, luzerne, Engels raaigras en de combinaties van raaigras met rode en/of witte klaver of met luzerne.
Nuttige links
Teelthandleidingen: