Een koe ervaart stress bij elke groepswisseling. Ze moet wennen aan haar nieuwe leefomgeving en een plek vinden in de rangorde. Hierdoor wordt het normale activiteitenpatroon van de koe verstoord (tabel 1). De koe zal hierbij vooral minder lang liggen en ook minder eten (tabel 2), wat leidt tot een verlaagde of minder efficiënte melkproductie. Het negatief effect van een groepswissel duurt gemiddeld 3 tot 7 dagen (bij vaarzen tot wel 1 maand!).^{1, 6, 9, 10}

Vooral koeien in hun eerste lactatie hebben daar last van. Ze moeten hun plek in de kudde nog vinden en staan doorgaans onderaan de hiërarchische ladder in de kudde. Daarnaast eten ze trager en nemen ook kleinere happen waardoor ze dus meer tijd nodig hebben om hun voeder op te nemen. Na introductie in een nieuwe groep nemen deze dieren vaak onvoldoende voeder op en hebben een te korte ligtijd. Uiteindelijk leidt dit tot productieverlies. Vaste diergroepen samenstellen, zoals een vaarzengroep, is in dit opzicht een goed idee. Zeker aangezien de melkproductie in latere lactaties positief gecorreleerd is aan de melkproductie in de eerste lactatie.^{1, 3, 4, 6, 8}

Tabel 1. Normaal activiteitenpatroon van een melkkoe^{6, 11}

Activiteit
Eten	3 tot 5 uur
Liggen / rusten	12 tot 14 uur
Sociale interacties	2 tot 3 uur
Herkauwen	7 tot 10 uur
Drinken	0,5 uur
Andere (melken, verplaatsen, ...)	2,5 tot 3 uur

Tabel 2. Effect van groepswissel op het gedrag van een koe⁶

Activiteit	Dag 0 (voor wissel)	Dag 1 (na wissel)	Dag 6 (na wissel)
Eten (min./dag)	295	271	302
Eetsessies (#/dag)	5,2	4,5	5,2
Liggen (min./dag)	580	336	537
Confrontaties (#/dag)	19	163	20

Voorwaarden

Het apart kunnen houden van een vaarzengroep is vooral afhankelijk van de stal en het management. De groep moet immers apart opgehaald kunnen worden en na het melken terug naar hun aparte stal of staldeel kunnen. Na opdeling bestaan de groepen uit koeien in alle lactatiestadia (van begin tot eind lactatie). Als er een hoog energetisch basisrantsoen (TMR) gevoerd wordt kunnen koeien in het eind van de lactatie dus vervetten. Hoogproductieve, persistente koeien met een korte tussenkalftijd of individueel bijsturen met krachtvoerautomaten vormt hier een antwoord op. Als er slechts in 2 groepen kan opgedeeld worden ligt de prioriteit bij het vormen van een vaarzengroep, eerder dan nutritionele groepen.^{1, 7}

Opdeling volgens pariteit heeft meer effect naarmate de bezettingsgraad van de stal toeneemt. Als de bezetting onder de 100 % is en er minstens 60 cm voerhek per koe beschikbaar is kunnen koeien van verschillende pariteit wel samen gehuisvest worden zonder grote problemen. Bij hogere bezettingsgraad is de opdeling in een vaarzengroep net wel nuttig. Introductie van vaarzen in de kudde doe je verder ook beter direct na kalven dan na enkele dagen.^{3, 8, 10, 11} 

Voordelen

Het aanhouden van een aparte vaarzengroep leidt tot minder stress bij de dieren. De eerstekalfkoeien liggen meer (+ 9 %), eten langer (+ 11 %) en frequenter, nemen meer voer op (+ 12 %) en hebben minder agressieve confrontaties met andere dieren als ze in een aparte groep gehouden worden. Ze herkauwen ook meer. Hierdoor kunnen de productieresultaten van deze groep verbeteren:^{1, 2, 3, 8, 10}

• Meer melk per dag en per lactatie (tot + 9 %)
• Stabielere stofwisseling
• Minder verlies lichaamsgewicht
• Lagere voerkost, betere voerefficiëntie
• Gezondere koeien, minder klauwproblemen
• Betere vruchtbaarheidsresultaten

Zelfs zonder aparte rantsoenen heeft het opdelen volgens pariteit duidelijke voordelen en is vaak te verantwoorden.^{2, 7} Er zijn aanwijzingen dat de melkproductie tijdens latere lactaties positief gecorreleerd is aan de melkproductie tijdens de eerste lactatie. Met andere woorden, als koeien niet optimaal produceren in de eerste lactatie heeft dit een negatieve impact op de volgende lactaties.⁴  

Nadelen

Er zijn ook een aantal potentiële nadelen verbonden aan het opdelen van de kudde in groepen:²

• Aangepaste stal noodzakelijk
• Ruimteverlies in stal door extra voorzieningen of lagere bezetting
• Extra tijd voor opdeling en management van meerdere groepen, complexer management
• Extra arbeid om koeien te verplaatsen en rantsoenen te maken
• Stress voor de koe bij iedere overgang naar een andere groep

Gerelateerd

• Vraag/Antwoord: Duurmelken bij melkvee
• Vraag/Antwoord: Driemaal daags melken
• Vraag/Antwoord: Huisvesting kalveren
• Vraag/Antwoord: Afmetingen ligboxen jongvee
• Vraag/Antwoord: Driekantige tepelvoering en kopbeluchting

Nog vragen?

Bronnen

¹ Melkgevende koeien niet verplaatsen. André Hüting, Hamminkeln, Marion Weerda. Vakblad Elite. Juli 2017.

² Grouping similar cows has its benefits. Bill Weiss. Hoard’s Dairyman. Maart 2017.

³ Merits of Having First Lactation Dairy Cows in a Separate Management Group. Gustavo Mazon and Donna M. Amaral-Phillips. University of Kentucky.

⁴ First Lactation: Impact on Overall Herd Production. Gavin Staley, Diamond V.

⁵ Grouping Dairy Cows. Mike Gamroth, Oregon State University. DAIREXNET. Augustus 2019.

⁶ Dairy Cow Grouping. Allison McMillan. Dairy Science Department, College of Agriculture, Food and environmental Sciences, California Polytechnic State University. 2009

⁷ Dairy Cow Grouping: Is it For Your Farm? Emily Morabito, Derek Nolan, Lauren Mayo, and Donna M. Amaral-Phillips. University of Kentucky.

⁸ Economic Benefits of Improved Cow Comfort. Rick Grant, William H. Miner. Agricultural Research Institute. 2015

⁹ Effect of Animal Grouping on Feeding Behavior and Intake of Dairy Cattle. R. J. Grant and J. L. Albright. J. Dairy Sci. 84(E. Suppl.): E156-E163. 2001

¹⁰ Meer melk met een aparte vaarzengroep. Tijmen Van Zessen. Veeteelt, november 2017.

¹¹ Taking Advantage of Natural Behavior Improves Dairy Cow Performance. Rick Grant. Western Dairy Management Conference. 2007