Ik heb de indruk dat de afmetingen van mijn boxen in mijn nieuwe ligboxenstal niet correct zijn. Hoe bepaal ik de correcte afmetingen van mijn ligboxen?
In een ligboxenstal is een goede afstelling van de ligboxen belangrijk voor het comfort, de hygiëne en de gezondheid van de koeien. Dit vormt een basis voor een hoge en kwaliteitsvolle productie, een goede vruchtbaarheid en hoge langleefbaarheid. Ligboxen moeten een comfortabele ligplaats bieden die de dieren vlot kunnen betreden en waar ze ongehinderd kunnen opstaan en neerliggen. De dieren moeten er ook een natuurlijke lighouding in kunnen aannemen. Idealiter ligt het dier ook recht in de box zodat mest en urine op de roosters terechtkomen en het ligbed maximaal droog en proper blijft.
Lichaamsmaten
Tabel 1 geeft voor Holstein-Friesian runderen een overzicht van lichaamsmaten van jongvee koeien in functie van hun gewicht (cijfers CIGR, 2014). Als de specifieke lichaamsmaten van de te huisvesten dieren niet gekend zijn kunnen deze gebruikt worden om stalinrichting uit te tekenen. Het verband tussen lichaamsmaten en gewicht varieert tussen rassen en zelfs tussen individuen binnen eenzelfde ras. Geef dus steeds de voorkeur aan praktijkcijfers van de eigen veestapel. Gezien de snellere groei van holsteinvaarzen die tegenwoordig op veel bedrijven gerealiseerd wordt zijn de standaardcijfers wellicht wat achterhaald. Deze parameters werden geactualiseerd in het project JongLeven: zie tabel 2 en "Afmetingen ligboxen jongvee".
Figuur 2. Meten van de lichaamsmaten van rundvee (CIGR, 2014)3
Tabel 1. "CIGR standaard"; afmetingen van kalveren, vaarzen en koeien (voor Holstein Friesian). De afmetingen verwijzen naar de gemiddelde maat binnen het gewichtsinterval.1
Tabel 2. Verband gewicht en borstomtrek vaarzen (VLAIO Project JongLeven)
Afmetingen ligboxen
Om een aanvaardbaar compromis te vinden voor de afmetingen van de ligboxen, moet men de afmetingen van de te huisvesten runderen inschatten. Iedere ligbox kan immers gebruikt worden door elke koe in de kudde en kan dus niet perfect op maat afgesteld worden. Baseer de afmetingen van de ligboxen hierbij op de afmetingen van de grootste dieren in de groep als veiligheidsmarge en te verwachten genetische vooruitgang. Het is ook aangewezen om na aanpassing van de afmetingen van (een deel van) de boxen het gedrag van de dieren te observeren en enkele vragen te overlopen. Maken de koeien nog steeds en evenveel gebruik van de boxen? Zowel grote als kleinere dieren? Kunnen ook de grotere koeien vlot liggen/opstaan? Liggen de dieren correct in de boxen en komt de mest voldoende achter de ligbox op de roosters terecht? Afhankelijk van deze evaluatie moet je mogelijks toch nog verder verfijnen.
De afmetingen worden bepaald met formules op basis van de schofthoogte (H) en lengte (L) van de runderen. Opgelet: drachtige en net gekalfde koeien (dieren met een grote uier) hebben meer ruimte nodig, daarom is het aangeraden om voor deze groepen dieren grotere ligboxen te voorzien.
De afmetingen worden bepaald op basis van de schofthoogte (H) en lengte (L, diagonale lichaamslengte) van de runderen met onderstaande formules:1
| Afmeting | Formule | Opmerkingen |
| Breedte ligbed | 0,83 x H | Vrije afstand tussen ligboxafscheidingen |
| Lengte ligbed | 1,06 x L | Afstand knieboom tot achterrand |
| Kopruimte | 0,48 x H | Ruimte voor kop in liggende positie |
| Kop- en uitvalsruimte | 0,65 x H | Ruimte voor kop nodig voor opstaan/neerliggen |
| Totale boxlengte (dubbel) | 1,06 x L + 0,48 x H | Bewegingsruimte kop in tegenoverliggende box |
| Totale boxlengte (enkel) | 1,06 x L + 0,65 x H | Bewegingsruimte in box zelf |
| Hoogte schoftboom | 0,8 à 0,9 x H | Hoogte boven top van ligbed |
| Schoftboom - achterrand | 1,06 x L + 0,1 | Horizontale afstand schoftboom tot achterrand |
Opgelet: drachtige en net gekalfde koeien (dieren met een grote uier) hebben meer ruimte nodig, daarom is het aangeraden om voor deze groepen dieren grotere ligboxen te voorzien.1
Voor melkvee komt dit op basis van standaardmaten neer op onderstaande afmetingen:
|
Afmetingen dier |
Afmetingen ligbox (m) |
|
||||||||
|
Gewicht (kg) |
L (m) |
H (m) |
W (m) |
BL |
LL |
KR |
KUR |
HS |
SA |
|
|
550-649 |
1,69 |
1,4 |
0,55 |
1,16 |
1,79 |
0,67 |
0,91 |
1,12 - 1,26 |
1,79 - 1,89 |
|
|
650-749 |
1,75 |
1,44 |
0,64 |
1,20 |
1,86 |
0,69 |
0,94 |
1,15 - 1,3 |
1,86 - 1,96 |
|
|
750-850 |
1,8 |
1,48 |
0,64 |
1,23 |
1,91 |
0,71 |
0,96 |
1,18 - 1,33 |
1,91 - 2,01 |
|
Tabel 2. Ligboxafmetingen voor vaarzen (BL = Breedte Ligbed, LL = Lengte Ligbed, KR = Kopruimte, KUR = Kop- en Uitvalsruimte, HS = Hoogte Schoftboom, SA = Schoftboom-Achterrand)
Figuur 1. Belangrijke maten van een ligbox
Video
How to optimize resting Behaviour (VES-Artex)
Gerelateerd
- Vraag/Antwoord: Afmetingen ligboxen jongvee
- Vraag/Antwoord: Huisvesting kalveren
- Vraag/Antwoord: Waterbedden of koematrassen
- Vraag/Antwoord: Strooisel voor diepstrooiselboxen
- Vraag/Antwoord: Omgevingsmastitis en strooisel
- Vraag/Antwoord: Kopgevel melkveestal zuidwest gericht
Bronnen:
1 Het ontwerp van melkveestallen. Departement Landbouw en Visserij. 2014
2 Succesvolle opfok van jongvee op het melkveebedrijf. Departement Landbouw en Visserij. 2017
3 The Design of Dairy Cow and Replacement Heifer Housing. CIGR, International Commission of Agricultural and Biosystem Engineering. 2014